We waren nog geen 24 uur terug in Duitsland of we waren al bezig met de voorbereidingen voor Fastnacht (Carnaval, al mag je het hier in het zuiden van Duitsland echt niet zo noemen!). Op maandag 5 februari hebben we de 7 à 8 uur durende autoreis van Nederland terug naar Duitsland gemaakt en de dag erna was ik in de winkels op zoek naar materiaal voor een Fastnacht-kostuum voor Erik. Fastnacht is hier zo groot dat je er eigenlijk niet aan ontkomt en zodoende moest ook Erik eraan geloven. Hij werd geacht om donderdag 8 februari verkleed op het werk te verschijnen. Het thema van het instituut was ruimtevaart, een knipoog naar de lancering diezelfde week van een raket met een nieuw systeem van het Max Planck om gezenderde dieren te volgen. Er waren overalls te leen die door moesten gaan voor ‘astronautenpakken’, maar Erik had besloten creatief te zijn. Hij wilde van zilverkleurig materiaal (aluminiumfolie of een steviger alternatief) zelf een pak maken waarmee hij door zou kunnen gaan voor een satelliet. Ik liep in de bouwmarkt tegen een aanbieding aan van vorstbeschermers voor de autoruit; zilverkleurig, glimmend en een stuk steviger dan aluminiumfolie. Daarnaast ook nog eens goed isolerend, wat geen kwaad kon, aangezien het gros van de festiviteiten buiten zouden plaatsvinden. Kortom, perfect materiaal voor een satellietenpak. We hebben ons woensdagavond kostelijk vermaakt met het in elkaar zetten van Eriks kostuum. Het was niet heel stevig, maar het hoefde ook maar een paar uur heel te blijven.

Donderdagochtend 8 februari werd ik om 06:00 wakker. Het was donker en het sneeuwde een heel klein beetje. Ik bleek wakker geworden te zijn van iemand die trommelend door de straat liep. Ik herinnerde me vaag dat Erik iets had gezegd over een speciale dag tijdens het carnavalsfeest hier, waarop iedereen ’s ochtend vroeg uit bed wordt getrommeld. Blijkbaar was vandaag die dag. Ik draaide me nog een keer om, maar zonder veel succes. Al snel werd het getrommel luider en sloot zich ook een heel peloton valse trompetten bij de trommels aan. Ik kon mijn nieuwsgierigheid niet meer bedwingen, stapte uit bed en schoof een gordijn open. Ik kon mijn ogen niet geloven. In het donker en in de miezersneeuw liep een voltallige muziekvereniging luid toeterend en trommelend door de verder verlaten straat. Dat was niet het enige wat mijn verbazing wekte, ze waren ook nog eens stuk voor stuk gekleed in een kleurig kostuum. Ik kroop weer terug in bed maar toen ze vijf minuten later ook nog kanonnen af gingen schieten gaf ik het op. Het was “Schmutziger Dunschtig” en ik kon er maar beter aan toegeven.

Schmutziger Dunschtig betekent zoiets als ‘vette donderdag’. Tegenwoordig is het gebruikelijk om op deze dag vrij vet gebak te eten, maar volgens de traditie was dit de laatste dag dat er geslacht mocht worden (voor de vastentijd) en dat er veel vlees werd gegeten. Hoe dan ook een beetje een vette bedoening dus. Om 08:00 vertrok Erik met zijn satellietenpak richting het instituut. Ik klapte mijn laptop open met het idee nog even wat te werken. Dat was leuk geprobeerd. Om 09:00 begon de bonkmuziek door de straten te galmen. Toen ik uit het raam keek reed een kleine tractor met een met hout betimmerde kar erachter door de straat. Op de kar stonden mensen verkleed in identieke kostuums, met flesjes bier in hun handen. Natuurlijk…. Daar heb ik om negen uur ’s ochtends ook altijd zin in…. Op de kar hing een grote plaquette met de naam “Mögginger Hexen”. We zouden die kar in de dagen daarna nog regelmatig tegenkomen. Vanuit ons appartement kunnen we precies een stuk van het plein voor de kerk zien en daar begon zich langzaamaan een grote groep mensen te verzamelen. Ik nestelde mezelf voor het raam en vergaapte me aan de meest bizarre creaties die voorbij kwamen. Mensen verkleed als varken, eenhoorn, rendier, Mexicaan, cowboy, heks, Sherlock Holmes en ga zo maar door. Je kunt het zo gek niet bedenken of het kwam langs. Om 10:15 vetrok de luid toeterende en trommelende muziekvereniging richting het Max Planck Instituut, gevolgd door de bonte stoet Möggingers die zich voor het Rathaus hadden verzameld. Het is hier traditie dat op de ochtend van Schmutziger Dunschtig de ambtenaren (en de schoolkinderen) van hun werk worden ‘bevrijd’. Hier in Möggingen wordt het Max Planck Instituut ieder jaar ingenomen door de slotheksen. In de praktijk loopt het hele dorp van het Rathaus naar het instituut waar iedereen wordt ontvangen met eten en drank (denk aan glühwein en braadworst). Na ongeveer een uur keert de hele stoet, inclusief de werknemers van het instituut, weer terug naar het dorp waar eveneens eten en drank klaar staat (een soort wederdienst). Daarna is iedereen vrij om feest te vieren.

Die middag aanschouwden Erik en ik nog een traditie van Schmutziger Dunschtig vanuit ons appartement. Ieder dorp blijkt tijdens Fastnacht een ‘narrenboom’ op een centrale plaats in het dorp te hebben staan (de nar speelt tijdens Fastnacht een grote rol). Deze boom wordt eerst een rondje door het dorp gedragen (dat is ons even ontgaan) en daarna wordt hij met vereende krachten overeind gezet. Een narrenboom heeft een hele lange kale stam en alleen helemaal bovenin zitten wat takken met naalden. Het is net een kerstboom op een heeeeele lange stam. In de top hangen bont gekleurde linten en in Möggingen had de boom een knalgele paraplu als piek (niemand schijnt te weten waarom). De boom werd omhoog geduwd met lange stokken die als een soort schragen functioneerden. Het omhoog duwen van de boom duurde alles bij elkaar langer dan een uur en ondertussen toeterde de muziekvereniging liedjes en stopten de omstanders de mannen die de boom omhoog moesten duwen steeds drank toe. Toen de boom eindelijk stond volgden er nog een paar harde kanonsknallen en daarmee kwam er een eind aan de festiviteiten op het plein.

De dagen daarna verliepen redelijk rustig, al moest je niet gek opkijken als je in de supermarkt of op straat een cowboy, een nar of een olifant tegenkwam. Dat went schrikbarend snel, moet ik bekennen. Op zondag besloten we ons nog eens onder te dompelen in het feestgedruis. We gingen naar Konstanz, waar om 13:00 een Fastnachtsumzug (carnavalsoptocht of parade) van start ging. In tegenstelling tot het Nederlandse carnaval draait de parade hier niet om bontgekleurde grote wagens. Hier draait het om de mensen en hun kostuums. In het zuidwesten van Duitsland wordt het Schwäbisch-alemannische Fastnacht gevierd. Een belangrijk kenmerk hiervan is dat er heel veel aandacht wordt besteed aan de kostuums en de bijbehorende maskers die veelal met de hand van hout zijn gemaakt. In de optochten lopen voornamelijk narrenverenigingen en muziekverenigingen mee. Iedere vereniging heeft zijn eigen kostuum en iedere narrenvereniging heeft zijn eigen bijbehorende masker. De kostuums worden jaar na jaar hergebruikt. We hebben ons laten vertellen dat de maskers zo duur zijn dat je een masker vaak voor het leven hebt. Sommige maskers worden zelfs in de familie van generatie op generatie doorgegeven. De meeste narrenverenigingen hebben een dier als thema. We hebben van alles voorbij zien komen: slakken, vissen, uilen, honden, koeien, ezels, schapen met wolven ertussen en ga zo maar door. Daarnaast zijn er ook veel narrenverenigingen die een soort ‘wilden’ verbeelden. Een bosvolk, een rietvolk, een moerasvolk, een grasvolk, een mosvolk etc. Tenslotte zijn er ook groepen met ronduit angstaanjagende maskers die demonen of duivels verbeelden. Ik begrijp niet dat de vele kinderen langs de route daar geen verschrikkelijke nachtmerries van krijgen (al weet ik dat natuurlijk niet zeker).

In de optocht in Konstanz lopen enkele duizenden mensen mee en we waren echt onder de indruk van de schitterende kostuums en maskers. Kosten noch moeite zijn gespaard. Het is wel een apart idee dat er in die kostuums gewoon allemaal volwassen mannen en vrouwen zitten. Het is voor veel mensen duidelijk een uitlaatklep. We kijken onze ogen uit. We nemen een aantal opmerkelijke gebruiken waar die we lang niet allemaal goed kunnen duiden (ook niet na het gevraagd te hebben aan een Duitse collega van Erik). Veel narrenverenigingen maken herrie met bellen of ratels. Naar verluidt wordt dit gedaan om kwade geesten, boze krachten of demonen te verjagen. Daar hebben waarschijnlijk ook de enge maskers van sommige verenigingen mee te maken. De roep die toeschouwers en deelnemers uitwisselen is Narri – Narro! (zeg maar het equivalent van Alaaf). De deelnemers gooien snoep naar de kinderen die langs de kant staan te kijken. Verder schijnt het ook traditie te zijn om (tiener)meiden uit het publiek te ‘ontvoeren’ en een stukje mee te nemen op de route. Deze meiden worden vervolgens in een kooi gestopt, in een grote ton rondgedraaid, in een doodskist door elkaar geschud of onder een net meegevoerd. Er zal wel een gedachte achter zitten, maar die heb ik niet met zekerheid kunnen achterhalen. Ook worden regelmatig toeschouwers ingewreven met handen vol stro. Al met al was het een hele belevenis en zijn we erg blij dat we het een keer meegemaakt hebben. De muziekverenigingen zorgden voor een goede sfeer, al hadden ze wel een opvallende voorkeur voor het nummer “By the rivers of Babylon”. Dat hadden we daardoor de rest van de dag in ons hoofd.

Op dinsdag pikken we vanuit ons raam het staartje van de Fastnacht festiviteiten mee. Dinsdagmiddag wordt onder luid tromgeroffel en vals getoeter de narrenboom ceremonieel neergehaald. Zodra het donker is, wordt een grote geknutselde bijenkorf in brand gestoken, terwijl keihard het liedje van Maya de Bij wordt gedraaid. Op het Fastnacht programma voor Radolfzell en Konstanz staan voor de dinsdagavond een aantal ‘heksenverbrandingen’ op het programma, dus ik neem maar aan dat het grote kampvuur op het plein in Möggingen daar ook mee te maken heeft. Ik heb alleen geen idee waarom het hier een bijenthema heeft. De link met heksen zie ik niet zo gauw. Zodra het vuur grotendeels weer is gedoofd, wordt er op het plein voor de kerk nog mooi vuurwerk afgestoken waarmee er een einde komt aan het feest en traditioneel de vastentijd begint. Ik vraag me alleen af hoeveel van de Fastnacht-vierders ook nog serieus de vastentijd in acht nemen. Wij zijn stiekem wel blij dat de ons inmiddels bekende rust in Möggingen is weergekeerd, maar we hebben er ook van genoten om een keer een inkijkje te hebben in de Schwäbisch-alemannische Fastnacht!

Jonne